6937 744 055

Mindfulness (Ενσυνειδητότητα)

Πριν από μερικά χρόνια, ένας φίλος μου γιατρός δούλευε κάποιες μέρες σε νοσοκομείο και κάποιες άλλες πήγαινε στο πανεπιστήμιο για εκπαίδευση στην ειδικότητά του. Υπήρξαν λοιπόν κάποιες μέρες που είχε ξεκινήσει το πρωί για να πάει στο νοσοκομείο και ξαφνικά έπιανε τον εαυτό του να κατευθύνεται προς το πανεπιστήμιο…Αυτό συνέβαινε γιατί είχε βάλει τον εαυτό του σε αυτόματο πιλότο και δεν παρατηρούσε τη διαδρομή, το μυαλό του ήταν αλλού, δεν είχε δηλαδή ενσυνειδητότητα (mindfulness). Εύκολα πιστεύω κι εσείς μπορεί να φέρετε στο μυαλό σας περιπτώσεις όπου άλλο πράγμα θέλατε να κάνετε και άλλο τελικά κάνετε ή να μπαίνετε σε ένα δωμάτιο και να μη θυμάστε γιατί μπήκατε εκεί κ.ά.

Ενσυνειδητότητα είναι η πρακτική της επικέντρωσης της προσοχής μας στην παρούσα στιγμή, χωρίς κριτική, παρατηρώντας όλες τις παραστάσεις του κόσμου γύρω μας, καθώς και τις σκέψεις μας, τα συναισθήματα και τις αντιδράσεις μας (Mitchell, 2012). Είναι συνώνυμο του να είμαστε σε εγρήγορση. Μπορεί να ακούγεται απλό, αλλά στην πραγματικότητα είναι κάτι εντελώς διαφορετικό από τον τρόπο που οι περισσότεροι ζούμε τη ζωή μας. Έρχεται σε πλήρη αντίθεση με το να είμαστε αφηρημένοι ή να κατακλυζόμαστε από σκέψεις για το τι πρέπει να κάνουμε ή τι θα έπρεπε να είχαμε κάνει στο παρελθόν. Βιαζόμαστε διαρκώς και φοβόμαστε να ρίξουμε λίγο την ταχύτητα. Με το να ζούμε με αυτό τον τρόπο, χάνουμε την αξία της πραγματικής ζωής. Επίσης, αυξάνουμε την πιθανότητα να προσβληθούμε από ασθένειες.

Η ενσυνειδητότητα (mindfulness όπως είναι διεθνώς γνωστή), είναι μια βουδιστική παράδοση που αναπτύχθηκε πριν από 2500 χρόνια για να βοηθήσει τους ανθρώπους να ζουν την κάθε στιγμή της ζωής τους, ακόμη και τις επώδυνες, όσο το δυνατόν πληρέστερα. Τα τελευταία 20 χρόνια, έχει επιστρατευθεί για να συνδέσει το μυαλό με το σώμα, ιδιαίτερα από πρωτοπόρους στον τομέα, όπως είναι ο Jon Kabat-Zinn στην Κλινική Μείωσης του Στρες του Πανεπιστημίου της Μασαχουσέτης.

Η εξάσκηση στην ενσυνειδητότητα μπορεί να σας βοηθήσει, ειδικά αν:

  • το ταξίδι της ζωής σας δεν είναι πλέον μια περιπέτεια, αλλά μια έμμονη και διαρκής ανάγκη να προλάβετε, να τα καταφέρετε, να πετύχετε.
  • δε σταματάτε να κοιτάξετε ή να μυρίσετε τα λουλούδια στην άκρη του δρόμου, ούτε αντιλαμβάνεστε την ομορφιά της ζωής καθώς ξεδιπλώνεται μπροστά σας.
  • είναι σύνηθες για εσάς να είστε κάπου που θα μπορούσατε να το απολαμβάνετε αλλά εσείς σκέφτεστε τι άλλο θα μπορούσατε να κάνετε την παρούσα στιγμή ή τις αυριανές δουλειές σας.
  • ό,τι κι αν κάνετε είναι το μέσο για έναν απώτερο σκοπό.
  • είστε σε αναμονή για κάτι που πιθανόν θα συμβεί στο μέλλον, αγνοώντας τα θετικά του παρόντος.

 

Το mindfulness στην καθημερινή ζωή είναι απλά η αίσθηση της κάθε στιγμής, έτσι ώστε οποιαδήποτε δραστηριότητα να είναι μια ευκαιρία για την άσκησή του. Το μόνο που χρειάζεται είναι η μετατόπιση από τον αυτόματο πιλότο στην ενσυναίσθηση.

Παραδείγματα της καθημερινής άσκησης ενσυναίσθησης μπορεί να είναι:

  • Ενώ βουρτσίζετε τα δόντια σας, αισθανθείτε τη διέγερση της βούρτσας στα ούλα σας, τη γεύση και την οσμή της οδοντόκρεμας και τη δροσιά του νερού όταν ξεπλύνετε το στόμα σας.
  • Όταν τρώτε, αισθανθείτε την υφή της τροφής στο στόμα σας και τις διάφορες γεύσεις και τα αρώματα. Μην σκέφτεστε άλλα πράγματα και ούτε την επόμενη μπουκιά σας μέχρι να έχετε γευθεί και καταπιεί την τρέχουσα.
  • Όταν μιλάτε με κάποιον, ακούτε πραγματικά τι λέει χωρίς να τον κρίνετε, χωρίς να σκέφτεστε άλλα πράγματα και χωρίς να σχεδιάζετε τι θέλετε να πείτε μετά.

 

Η ενσυνειδητότητα δεν έχει να κάνει με κατάργηση σκέψης βέβαια, οι σκέψεις και πάλι θα έρχονται, είναι από δύσκολο ως ακατόρθωτο να τις αποκλείσετε εντελώς. Το θέμα είναι να επαναφέρετε την εστίαση της προσοχής σας στο εδώ και τώρα, έχοντας την επίγνωση των όποιων σκέψεων μπορεί να περάσουν από το μυαλό σας, χωρίς όμως να σας επηρεάζουν ιδιαίτερα.

Φανταστείτε ότι έχετε ένα κουτάβι, ανεκπαίδευτο, μόλις το έχετε υιοθετήσει και είναι απείθαρχο, τρέχει παντού και μυρίζει και κάνει του κεφαλιού του, μπορεί να βγαίνει στο δρόμο ενώ περνάνε αυτοκίνητα, να φεύγει μακριά σας κ.λπ. Μπορείτε σταδιακά όμως να το εκπαιδεύσετε να έρχεται σε εσάς όταν το φωνάζετε και να μάθει τι δεν είναι καλό να κάνει. Βέβαια, θέλει χρόνο και επιμονή για να εκπαιδευθεί και είναι σίγουρο ότι και πάλι θα φεύγει και θα κάνει τα δικά του, παρά τις εντολές σας· και πάλι όμως θα το επαναφέρετε υπομονετικά, ώσπου να μάθει πλέον καλά το πλαίσιο.

Κάπως έτσι είναι και το μυαλό μας, περιπλανιέται συχνά χωρίς όρια και κατακλύζεται με σκέψεις που δεν ωφελούν και δεν προσφέρουν κάτι στη ζωή μας. Σε έρευνα που πραγματοποιήθηκε στην Αμερική, σε δείγμα 2250 ενηλίκων με μέσο όρο ηλικίας τα 34, διαπιστώθηκε ότι το 47% σκεφτόταν κάτι άλλο που δεν είχε καμία σχέση με την παρούσα στιγμή ("The Wandering Mind", Killingsworth & Gilbert, 2010). Το μυαλό που ταξιδεύει κάνει τη διαφορά μεταξύ ανθρώπου και όλων των άλλων ζώων· πράγματι, χάρη σε αυτή την ικανότητα οι άνθρωποι μπορούν να μαθαίνουν, να διαπραγματεύονται και να σχεδιάζουν τη ζωή τους. Αλλά η ίδια αυτή ικανότητα μπορεί να έχει και συναισθηματικό κόστος. Το αξιοσημείωτο της έρευνας ήταν ότι ακόμα κι αν το μυαλό των συμμετεχόντων σκεφτόταν ευχάριστα πράγματα, δεν τους έκανε να νιώθουν γενικότερα χαρούμενοι.